چرا طالبان حقابه هیرمند را نمی‌دهد؟ | با لجام‌گسیختگی بین‌المللی در حوزه آب مواجهیم

اخیرا ریاست هواشناسی وزارت ترانسپورت و هوانوردی حکومت سرپرست افغانستان، از احتمال بارش برف و باران شدید با سیلاب‌های آنی در ۳۴ ولایت برای هشدار داده و همچنین مقدار باران در نقاط مختلف میان ۱۵ تا ۶۰ میلی‌متر و مقدار برف ۱۵ تا ۴۰ سانتی‌متر پیش‌بینی کرده بود. امروز نیز مسئولان محلی در استان‌های ارزگان و بادغیس اعلام کردند، چهار نفر براثر جاری شدن سیلاب در استان‌های ارزگان و بادغیس جان خود را از دست دادند و سه نفر از جمله یک زن و دو کودک که اعضای یک خانواده بودند بر اثر فروریختن سقف منزلشان در استان بادغیس کشته شدند. بارش‌های اخیر افغانستان خسارات زیادی برای این کشور به بار آورده و مشکلات متعددی را ایجاد کرده‌است. از سوی دیگر داده‌های مرتبط با بارش‌ها نشان می‌دهند، افغانستان برای تامین حق آبه ایران دیگر درگیر مسئله کمبود آب نیست و باتوجه به بارش‌های اخیر این کشور، به راحتی می‌تواند حق‌آبه هیرمند را تامین کند. در خصوص مطالبه تامین حق آبه ایران توسط افغانستان، روزنامه اینترنتی فراز با دکتر مهدی بشیری عضو سابق هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان و بوم شناس گفتگو کرده‌است.

نویسنده

یگانه شوق الشعراء

آب از افغانستان به سمت مرز ایران جاری است

تصاویر هوایی، رادار و تصاویر محلی از رودخانه‌های افغانستان نشان می‌دهد که آب رودخانه هیرمند از سد کجکی تا مرز ایران و سیستان جاری است، اما هنوز افغانستان در خصوص تامین حقابه هیرمند اظهار نظری نکرده‌است. چندی پیش ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد: «در خصوص حق‌آبه هیرمند و مسائل مرتبط با افعانستان، موضع ما روشن است و بر اساس معاهده ۱۳۵۱ این یک حق اثبات شده است. مقامات سرپرستی افعانستان هم پایبندی خودشان بر این معاهده را اعلام کردند و انتظار داریم مقامات افعانستان فراتر از اظهارات، حقوق آبی ایران را تامین کنند. موضوع حق‌آبه جزو مطالبات ایران است و ما در همه گفتگو‌ها این موضوع را به عنوان اصل اساسی مورد توجه قرار می‌دهیم.»

وقتی آب اضافه شود، حق‌آبه را می‌دهیم

۱۳ اسفندماه سال گذشته شیرمحمد عباس استانکزای تاکید کرد که در صورت افزایش آب هلمند و رفع چالش‌های شهروندان افغانستان در این زمینه، حق‌آبه ایران را پرداخت خواهند کرد. در آن زمان معاون سیاسی وزیر خارجه طالبان گفت که در حال حاضر آب به اندازه رفع نیازمندی شهروندان افغانستان وجود دارد، نه مقداری که به سمت ایران رها شود. او همچنین در واکنش به انتقاد‌های برخی مقام‌های ایرانی در باره پرداخت آب گفت که حکومت سرپرستی افغانستان هیچ‌‎گاه نمی‌خواهد روابط خود با ایران را به خاطر آب از بین ببرد و افزود: «آن‌ها بعضی اوقات سخنان تندی دارند، ما در مقابل این صحبت‌های تند چیزی نمی‌گوییم، تنها می‌گوییم که وقتی آب اضافه شود، به برادران ایرانی خود حق‌آبه را می‌دهیم.» داده‌ها مبین این موضوع هستند که آب مورد نیاز افغانستان تامین شده‌است و حال ایران منتظر تامین حق آبه هیرمند است. زیرا عدم تخصیص حق آبه هیرمند برای کشور ایران و مردم سیستان و بلوچستان بسیار خطرآفرین است و اکوسیستم منطقه را هدف قرار می‌دهد.

افغانستان اجازه نمی‌دهد آبی به ایران برسد

مهدی بشیری بوم شناس در گفتگو با روزنامه اینترنتی فراز گفت: «افغانستان به طرق مختلف از جمله احداث سد و استفاده از کانال‌های انتقال آب اجازه نمی‌دهد که آبی به کشور ایران برسد و حق آبه هیرمند تامین شود. از سوی دیگر ما نیز اطلاعات زیادی از افغانستان و منابع آبی آن نداریم، اما اکثر کشور‌ها با چنین اقداماتی به دنبال عدم تامین حق آبه کشور‌های همجوار هستند. ایران نیز در حوزه سدسازی فعالیت گسترده‌ای دارد، اما اکثر منابع آبی ما از کشور خارج نمی‌شوند. کشوری مانند ترکیه نیز بلایی بر سر دجله و فرات آورده‌است که به کشور عراق نیز آب نمی‌رسد؛ لذا ما با یک لجام‌گسیختگی بین‌المللی در حوزه آب مواجه هستیم و هر کس بتواند حقوق آبی کشور دیگر را زیر پا می‌گذارد. الان ایران زاینده‌رود را نمی‌تواند مدیریت کند؛ از بالادست آب را برمی‌دارند و حق‌آبه پایین دست تامین نمی‌شود. دولت ایران نمی‌تواند یک رودخانه را مدیریت کند؛ چگونه می‌خواهد با افغانستان تعامل کند؟»

خریدن وقت برای سدسازی و کانال‌کشی

وی ادامه داد: «بنابراین این مشکل بسیار جدی است و به اقدامات بین‌المللی نیاز دارد. در این شرایط افغانستان تا جایی که می‌تواند حق آبه ایران را تامین نمی‌کند و در این زمینه به قانونی پایبند نیست. به نظر من افغانستان زمانی که اعلام کرد در صورت تامین منابع آبی، حق آبه ایران را می‌دهد به دنبال خریدن وقت برای سدسازی و کانال‌کشی بود. افغانستان اگر نتواند آب را در کشور خود نگه دارد و به سمت ایران جاری شود، آن زمان ادعا می‌کند که حق آبه ایران را تامین کرده‌است. تامین حق آبه ایران مستلزم اقدام قدرتمندانه دولت ایران است تا از نظر سیاسی، اقتصادی و فعالیت‌های بین‌المللی کشور افغانستان را قانع کند که حق آبه ایران را بدهد. این یک مشکل بلندمدت است و نمی‌دانیم چه زمانی حل خواهد شد».

لینک کپی شد